Help! Een vleesetende plant!

Je kent ze vast wel: vleesetende planten. Voorbeelden zijn het Venus’ vliegenvangertje, de Zonnedauw en de bekerplanten.  Omdat vleesetende planten voornamelijk insecten eten, worden ze ook wel insectenetende planten genoemd. Maar hoe zit het nu eigenlijk? Waarom zijn sommige planten vleesetend en andere niet? En hoe gaat dat "eten" in z'n werk? In deze blog zal ik antwoord geven op deze vragen. Hierbij ligt de nadruk op één vleesetende soort in het bijzonder: het Venus’ vliegenvangertje.

Venus’ vliegenvangertje

Het Venus’ vliegenvangertje (Dionaea muscipula) is een insectenetende plant uit de zonnedauwfamilie (Droseraceae). Met haar grote tanden ziet het vliegenvangertje er misschien wat griezelig uit, maar al met al valt het mee. De kans dat je er ooit door zal worden opgegeten is... bijzonder klein (tenzij je toevallig een insect bent, dan kan je maar beter uitkijken!).

Waarom vleesetend?

Vleesetende planten komen vooral voor in gebieden waar de bodem stikstof-arm is, zoals moerassen. De meeste planten kunnen hier niet overleven, omdat ze stikstof in grote hoeveelheden nodig hebben: ze gebruiken het als bouwsteen voor o.a. verschillende eiwitten én hun DNA. Hoewel vleesetende planten evengoed stikstof nodig hebben, kunnen ze toch overleven op een stikstof-arme bodem. Hoe? Ze halen de stikstof uit insecten!

Hoe werkt het?

Het Venus' vliegenvangertje heeft aan het uiteinde van elk blad een "kaak". Deze bestaan uit twee bladhelften aan een scharnier, met langs de vrije kant tandvormige uitsteeksels. De binnenkant van de kaak is rood en heeft kleine klieren die nectar afgeven. Hier komen insecten op af: de opvallende kleur en de zoete geur doen namelijk denken aan een bloem.

Verder hebben beide bladhelften aan de binnenkant drie tastharen. Deze haren zijn belangrijk bij het dichtklappen van de twee bladhelften: als een insect binnen 20 seconden twee haren aanraakt, klapt de kaak dicht. Hebbes! 

Beide bladhelften aan de binnenkant drie tastharen. Als een insect binnen 
20 seconden twee haren aanraakt, klapt de kaak dicht. Hebbes!

Als het insect klem zit tussen de kaak, worden er verteringssappen afgegeven door klieren aan de binnenkant van het blad. Hiermee wordt het insect verteerd, waarna de voedingsstoffen kunnen worden opgenomen door de plant. Het duurt 1-2 weken om een vlieg te verteren. Daarna gaan de twee bladhelften weer open en kan het blad weer een nieuw insect vangen... Dus kijk maar uit!

P.s. Net zoals wij, gebruiken planten energie als ze bewegen. Zo kost het laten dichtklappen van het blad het Venus' vliegenvangertje heel veel energie. Laat hem daarom niet voor niets dichtklappen! Het blad zal dan zwart worden en afsterven... :( En verder: In BBC's "Life" zit een fragment waarbij je ziet hoe een vlieg verslonden wordt. De moeite van het kijken waard!

Bronnen:
- Arthur W. Galston, Levensprocessen van planten [p.136-141]
- Taylor R. Alexander, R. Will Burnett en Herbert S. Zim (Nederlandse bewerking door Dr. B. Hubert), Natuurgids Planten [p.75]
- Lincoln Taiz en Eduardo Zeiger, Plant physiology [p. 114]